ປະຫວັດ ຄວາມເປັນມາ ແລະ ຊື່ເອີ້ນ
ຊົນເຜົາອາຄາ ມີຖິ່ນຖານເດິມຢູ່ມນົທົນໄກວເຈົາ ແລະ ມົນທົນ ຢູນ ານປະເທດຈີນໃນປັດຈຸບັນ. ພາຍຫລັງທີ ໄດ້ອົບພະຍົບ ລົງມາຕອນ ໃຕ້ຂອງມົນທົນ ຢູນານແລ້ວ ກໍເຄື່ອນຍ້າຍໄປຢູ່ເຂດເມຶອງວາ ແລະ ຊຽງຕຸງ ຂອງມຽນມາ, ບໍລິເວນເມຶອງ ໄລເຈົາຂອງຫວຽດນາມ, ແລ້ວຈຶ່ງຄ່ອຍໆ ເຄື່ອນຍາຍມາຢູ່ຕາມພູເຂົາໃນພາກເຫນືອຂອງລາວເຮົາໄດ້ປະມານ200ກ່ວາປີມາແລ້ວ.
ສາເຫດທີ່ພາໃຫ້ພວກເຂົາຍົກ ຍ້າຍແມ່ນການຫຼົບຫຼີກ ສົງຄາມ, ການບີບບັງຄັບຕ່າງໆ ແລະ ການຊອກບ່ອນທຳການຜະລິດເລົ່ານີ້ ເປັນຕົ້ນ. ສະນັ້ນເມື່ອມາພົບບໍລິເວນທີ່ເຫມາະສົມແກ່ການຕັ້ງຖິ່ນຖານທີຢູ່ອາໄສປະກອບກັບການປັດສະຈາກສິ່ງລົບກວນ, ເຂົາເຈົ້າ ຈຶ່ງໄດ້ຢູ່ຫມັ້ນຄົງບ່ອນຢູ່ອາໄສຢູ່ບໍລິເວນດິນແດນຂອງພະມ້າ, ໄທ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ. ພ້ອມກັນນີ້ ເຂດດັ່ງກ່າວຍັງເປັນເຂດ ອຸດົມ ສົມບູນ ແລະມີອາກາດເຢືກເຢັນສະບາຍຕະຫຼອດປີ.
ຊົນເຜົ່ານີ້ມີຊື່ເອີ້ນຫລາຍຊື່ ເຂົາເຈົ້າເອີ້ນຕົນເອງວ່າ “ອາຄາ”, ສ່ວນຊົນເຜົາອື່ນເອີ້ນເຂົາເຈົາວ່າ “ອີກໍ” ແຕ່ຊື່ທີເຂົາເຈົ້າມັກ ແລະ ຊື່ທີນຳໃຊ້ໃນທາງການແມ່ນ “ຊົນເຜົາອາຄາ”. ຊົນເຜົາອາຄາປະກອບດ້ວຍຫຼາຍແຊງດ້ວຍກັນຄື: ຈີຈໍ, ປູລີ, ປານາ, ກໍເຟ, ໂອມາ, ນູກຸຍ, ລູມາ, ເອີປາ, ຈີເປຍ, ມູຈີ, ມູເຕີນ, ຢາເອິ, ເຄີ, ພູຊາງ ແລະ ກົງສາດ.
ອາຊີບ
ການດຳເນີນ ຊີວິດທາງດ້ານເສດຖະກິດຂອງຊົນເຜົ່າອາຄາ ໃນໄລຍະທີ່ຜ່ານມາແມ່ນຕິດພັນກັບທຳມະຊາດ, ອາຊີບສຳຄັນຕົນຕໍ່ ຂອງຊົນເຜົາອາຄາ ຄືການເຮັດໄຮ່ປູກເຂົ້າ, ປູກຝິ່ນ, ນອກຈາກນັ້ນ, ເຂົາເຈົ້າຍັງປູກພືດປະເພດທີ່ມີທາດແປງ ແລະ ພືດຜັກອື່ນໆ ເພື່ອ ຕອບສະຫນອງໃນຄວາມຕ້ອງການຂອງການບໍລິໂພກໃນຊີວິດປະຈຳວັນຂອງຄອບຄົວ. ສ່ວນທີ່ ເຫືລອຈະນຳໄປແບ່ງປັນໃຫ້ຍາດຕິພີ່ນ້ອງ ແລະ ນຳໄປຂາຍ ຫຼື ແລກປ່ຽນສິ່ງຂອງທີຈໍາເປັນເຊິ່ງບໍ່ສາມາດຜະລິດໄດ້ໃນບ້ານເຮືອນເຊັ່ນ: ເກືອ, ນໍ້າຕານ, ແປງນົ່ວ ແລະ ເຄື່ອງໃຊ້ສອຍຕ່າງໆ. ອາຫານໃນຊີວິດປະຈຳວັນນອກຈາກເຂົາເຈົ້າຜະລິດເອງແລ້ວ ຍັງ ໄດ້ຈາກການໄປຊອກຫາ ຕາມທາມະຊາດ. ສັດລ້ຽງທີ່ ເຂົານິຍົມລ້ຽງໄດ້ແກ່: ງົ່ວ, ຄວາຍ, ຫູມ ແລະ ໄກ່. ແຕ່ເປົ່າຫມາຍຂອງການລ້ຽງເພື່ອໄວ້ໃຊ້ແຮງງານ, ເຂົາເຈົ້າ ບໍ່ນິຍົມຂ້າສັດເຫົລານີ້ກິນເປັນອາຫານປະຈາວັນ, ເຂົາເຈົ້າຈະຂ້າກໍຕໍ່ເມືອມີງານບຸນປະເພນີ, ເຮັດຮີດຄອງ ຫຼື ແຂກຄົນແລະ ຍາດຕິພີ່ນ້ອງທາງໄກມາຢ້ຽມຢາມເທົ່ານັ້ນ.
ເຄື່ອງນຸ່ງຫົ່ມ
ການນຸ່ງ ຖືຂອງຊົນເຜົາ ອາຄາ ສໍາລັບຜູ້ຍິງແມ່ນ ນຸ່ງ ເສຶ້ອ ສີດໍາ, ເສື້ອຈະເປັນລັກສະນະທາງຫຼັງ ສັ້ນທາງຫນ້າ ຍາວບໍ່ ມີກະດຸມເສື້ອ, ສິ້ນ ກໍ່ເປັນ ສີດໍາ, ມີຜ້າ ມັດຢູ່ຂາທັງສອງເບື້ອງ ແລະ ຢູ່ເທິງຫົວກໍມີເຄື່ອງປະດັບເອ້ຍ້ອງຫຼາຍຢ່າງທີ ເຮັດ ດ້ວຍເງິນ, ມີຫຼາກຫຼາຍສີສັນປະປົນກັນ, ຊຸດທີ ເຂົາເຈົ້ານຸ່ງ ນັ້ນ ຈະປະກອບດ້ວຍເຄື່ອງປະດັບ ຫຼາຍຢ່າງເຊັ່ນ: ປອກແຂນ, ສາຍຄໍ, ຕ່າງຫູ ແລະ ອື່ນໆທີ ເຂົາເຈົ້າ ເອົາມາປະດັບໃສ.
